«خالوحسین دشتی» از چهره‌های مشهور ایران است؛ خاندان خالوحسین، در اواخر پادشاهی فتحعلی‌شاه قاجار در منطقه «بردخون» استقرار یافت؛ پس از نقض بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول و هجوم انگلیس به بوشهر، با پیروی از فتاوای مراجع بزرگی چون آیت‌الله میرزای‌شیرازی در نجف و علمای بزرگ منطقه جنوب ایران، به‌همراه تفنگچیان منطقه دشتی به یاری رئیس‌علی دلواری و سایر مجاهدان شتافت و با نیروهای متجاوز انگلیس مبارزه کرد. پس از شهادت رئیس‌علی به‌قصد انتقام از قوای انگلیسی با آنان جنگید و باوجود رشادت‌های فراوان، به‌شدت مجروح شد و به اسارت درآمد. او بیش از یک سال در زندان انگلیسی‌ها در بصره به سر برد تا اینکه سرانجام در سال ۱۳۳۴ هـ.ق پس از انعقاد قراردادی میان خوانین ضدانگلیسی جنوب ایران و نماینده دولت انگلیس، در قبال آزادی «فردریک اوکانر»، کنسول بریتانیا در فارس، آزاد شد و به زادگاهش بردخون بازگشت. او ابتدا در برابر خلع‌سلاح رضاشاهی مقاومت کرد و با ژاندارم‌های دولتی مبارزه نمود؛ اما در سال ۱۳۰۹ به‌منظور جلوگیری از خونریزی بیشتر، در برابر خلع‌سلاح تمکین کرد و سپس از سوی پلیس امنیتی رضاشاه دستگیر شد و به زندان افتاد. مقاومت و ایستادگی خالوحسین و همرزمانش سبب شد که قوای انگلیس، به‌مدت سه سال در منطقه دشتستان زمین‌گیر شوند و سربازان هندی‌انگلیسی نتوانند به داخل ایران نفوذ کنند. کتاب «مبارزات خالوحسین دشتی» بر پایۀ اسناد در آرشیو وزارت امور خارجه ایران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی، بنیاد ایران‌شناسی و تاریخ شفاهی تألیف و تدوین شده است.