عرفان نظری یکی از شاخه‌های پُربار معرفتی در میان معارف الهی اسلام است که همواره، شماری از حقیقت‌جویان و حق‌طلبان را مجذوب خود کرده است. در واقع، عرفان نظری جنبۀ معرفتی و نظام‌مند عرفان است و عرفان عملی به تشریح دستورالعمل‌ها و شیوه‌های سیروسلوکِ عارف می‌پردازد. علم عرفان نظری از دورۀ محیی‌الدین‌بن‌عربی، نظم و نَسَق خاصی به خود گرفت و تا زمان ملاصدرا و پس از آن، به‌عنوان یکی از شاخه‌های معرفت، رشد و تکامل یافت. مسائل عرفان نظری را عموماً می‌توان به سه حیطۀ کلی تقسیم کرد: خداشناسی و هستی‌شناسی و انسان‌شناسی. اصلی‌ترین مسئله در قسمت خداشناسی، تبیین کثرت عالَم از یک‌سو و وحدت خداوند از سوی دیگر است که در اینجا نظریۀ عرفانی وحدت شخصی مطرح می‌شود. در قسمت هستی‌شناسی نیز مباحثی مانند قوس نزول و صعود و نیز تعیّنات خلق مطرح می‌شود که شناختی از نحوۀ وجود و تجلی عالَم خلقت به دست می‌دهد. موضوع انسان کامل نیز مهم‌ترین بحث در قسمت انسان‌شناسی است. کتاب حکمت عرفانی با هدف تألیف کتاب درسی در زمینۀ عرفان نظری و با تحریر درسهای استاد سیدیدالله یزدان‌پناه نگاشته شده است و بخشی از بحث‌های عرفانی را در سه قسمت خداشناسی و هستی‌شناسی و انسان‌شناسی بیان می‌کند.