برجسته‌ترین تفاوت و تمایز هنر اسلامی با هنرهای مذاهب و مشاربی چون مسیحیت، هندوییزم و بودیزم، شمایل‌گریزی آن است. مسیحیت و هندوییزم متأثر از اصل بنیادی حاکم بر آن‌ها که تجسد یا ظهور خدا در قالب انسان است، شمایل‌نگاری از خدا و قدیسین را مجاز و بدان صفتی مقدس بخشیدند؛ اما آموزه‌های قرآنی شمایل‌نگاری خداوند و اولیای الهی را مجاز و مقدس نمی‌داند. کتاب حاضر دربردارنده شرح نظریه تجلی در هنر اسلامی در برابر نظریه تجسد در هنرهای مذاهبی چون هندوییزم و مسیحیت است. موضع دین اسلام در باب شمایل‌ها چیست؟ مذاهبی همچون مسیحیت، هندوییزم و بودیزم شمایل‌گرا هستند و شمایل قدیسین و اولیای مذهبی خود را می پرستند؛ بااین‌حال، به نظر میرسد دین اسلام دیدگاه کاملاً متفاوتی در این زمینه دارد. تردیدی نیست اسلام از آغاز ظهور خویش تاکنون، روی خوشی به شمایل‌ها نشان نداده است و گرچه در برخی از دوره‌های تاریخی، شمایل پیامبر اعظمصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و امیرالمؤمنینعلیه‌السلام در برخی آثار هنری ظاهر شد، این موضوع هرگز به قاعده تبدیل نشد. این مقاله با روش تحلیلی‌تأویلی به بررسی تطبیقی چهار مذهب در موضوع شمایل‌ها می‌پردازد و رجوع به منابع مقدس این مذاهب گام اول بوده است؛ منابعی همچون قرآن، تورات، اناجیل اربعه، بهگودگیتا و برخی مراجع بودیسم. مبنای پژوهش نیز مسئله بنیادی تجسد یا به‌تعبیر سانسکریت، آواتار است؛ مسیحیت، بودیزم و هندوییزم به تجسد اعتقاد دارند؛ بنابراین اگر «امر مطلق» در این مذاهب، در صورت بشر ظاهر شده است، چرا بازنمایی آن در شمایل‌ها حرام باشد؟ اما در قرآن هیچ اثری از تجسد نیست و حتی هنگامی که حضرت موسیعلیه‌السلام از خدا می‌خواهد تا خود را بر او بنمایاند، با جواب «هرگز مرا نخواهی دید» مواجه می‌شود. اسلام تجسد را باور ندارد؛ بنابراین، روی خوشی به شمایل‌ها نشان نمی‌دهد. این در حالی است که در مذاهبی که تجسد، اصلی بنیادی است، شمایل‌ها مقدس شمرده می‌شوند. مطالب کتاب در قالب شش فصل: «دین و هنر»، «تجسد در هندوییزم»، «تجسد در یهود و مسیحیت»، «قرآن؛ تجلی، تجسد»، «از تنزیه تا تنزیل و تمثیل» و «استنتاج» سامان یافته است.